Er is heel goed nieuws, goed nieuws en minder goed nieuws als antwoord op deze vraag.
Jij bent okay, ook al ervaar je dat misschien (nog) niet zo
Bij derealisatie ervaar je het leven op een compleet andere manier dan je voorheen gewend was, waardoor de twijfel kan toeslaan of je wel helemaal spoort in je bovenkamer. Dat is heel begrijpelijk, omdat wat je ervaart niet als 'normaal' wordt beschouwd binnen onze maatschappij. Wees gerust, je bent okay. Tegelijkertijd hoop je misschien dat het snel voorbij gaat en vraag je je af 'wat te doen tegen derealisatie?'
Laten we eerst beginnen met een opsomming van wat je kunt ervaren, zodat je het indien nodig kunt herkennen en weet dat we het over hetzelfde hebben. Of misschien wil je meer weten omdat een geliefde of een bekende hiermee te maken heeft. Mogelijk ben je therapeut of psycholoog en zoek je naar een andere kijk op dit fenomeen, buiten het paradigma waarin je bent opgeleid.
Wat kan worden ervaren bij derealisatie:
De wereld komt je onecht, droom- of cartoonachtig voor.
De wereld om je heen is tweedimensionaal; objecten zijn plat en er zit niets achter of in.
Het leven lijkt zich binnen een vacuüm af te spelen.
De wereld om je heen lijkt veel kleiner of juist oneindig ruim.
Voorwerpen worden als kleiner of juist als groter ervaren.
Het is alsof je een kijkdoos inkijkt waarbij je ogen de gaten van de kijkdoos zijn.
Mensen, dieren en dingen zijn als hologrammen.
De wereld komt doorzichtig over alsof het van glas gemaakt is.
Het is alsof je in een theater zit en alles zich voor je afspeelt.
De lichamen van de mensen om je heen zijn als lege hulzen.
Niemand lijkt echt te bestaan alsof iedereen al 'dood' is.
De wereld komt je voor als een volle leegte.
“Metaforisch gezegd, ben je als het ware uit je mind gevallen. Wanneer je dat zelf niet eerder ervaren hebt, is dat ook niet voor te stellen en vaak iets waarvan we de mogelijkheid niet eens overwegen.”
De kijk op derealisatie vanuit de gezondheidszorg
In onze westerse maatschappij heerst een algeheel gebrek aan kennis over onze diepste natuur als mens en het fundament van het leven. Aspecten van ons bestaan die alleen ervaren kunnen worden wanneer de filters van de geconditioneerde psyche, tijdelijk of definitief wegvallen zoals dat bij derealisatie aan de hand is. Ook de psychologische gezondheidszorg, als onderdeel van onze maatschappij, is hiermee niet bekend. Daarbij komt dat het ervaren van onze diepste natuur en het fundament van het leven, een compleet andere werkelijkheid laat zien, die nauwelijks is voor te stellen wanneer we dit niet eerst zelf ervaren hebben wat verklaart waarom deze bewustzijnstoestand in de mentale gezondheidszorg beschouwt wordt als een dissociatie stoornis.
Het kan een enorme opluchting zijn wanneer je ontdekt dat er een naam is voor wat je ervaart en dat het om een fenomeen gaat dat bekend is binnen de gezondheidszorg. Tegelijkertijd impliceert het label 'stoornis' dat er iets mis zou zijn met je psyche, wat in mijn beleving beslist niet het geval is.
Begrip binnen de reguliere zorg
Doordat derealisatie niet ten diepste begrepen wordt in de reguliere zorg, kan men geen adequate behandeling vinden. Dit is op zich niet zo verwonderlijk want wat ervaren wordt, speelt zich buiten het domein van de geconditioneerde mind af en ligt daarmee buiten het werkveld van de mentale gezondheidszorg.
In de reguliere zorg staat de mind dusdanig centraal, waardoor er geen overweging is dat we het leven ook buiten de geconditioneerde mind om kunnen ervaren. Zonder tussenkomst van dit medium, ervaren we dat de realiteit compleet anders in elkaar zit. De mind is er nog steeds, maar we nemen het leven niet langer waar door de filters van onze conditionering. Metaforisch gezegd, ben je als het ware 'uit je mind gevallen'.
"Depressie en angst vinden hun oorsprong in de mind, terwijl de oorzaak van derealisatie (en ook van depersonalisatie) daarbuiten ligt."
De overtuigingen van onze maatschappij
We zijn opgegroeid met de overtuiging dat de manier waarop de meeste mensen het leven ervaren, en waarop onze maatschappij is gebaseerd, de enige echte en juiste manier is. Bovendien kan de mind niet weten wat het niet kent. Probeer maar eens iemand die nog nooit een kiwi heeft geproefd, uit te leggen hoe een kiwi smaakt. Al schrijf je er een heel boek over of praat je er wekenlang over, dan zal deze persoon het nog niet weten. Je moet het eerst ervaren, of in het geval van de kiwi proeven, voordat de mind het kan vertalen. Zo is het ook met bewustzijnstoestanden die ervaren worden, buiten de geconditioneerde mind om. Mensen die psychologie of filosofie gestudeerd hebben, vormen hier geen uitzondering op. En dus is een bewustzijnstoestand die hiervan afwijkt en niet begrepen wordt waardoor mensen ervan af willen, al snel een stoornis.
Vandaar dat wanneer je te maken hebt met derealisatie, je geneigd bent op zoek te gaan naar wat je ertegen kunt doen. Je wilt ervan af. Je wilt het leven ervaren zoals je dat hiervoor deed. Snap ik helemaal. Ook al denk ik daar zelf anders over.Wat dat betreft heb ik heel goed, goed en minder goed nieuws voor je. Dat is natuurlijk relatief want het is maar net zoals je het wilt bekijken.
Het minder goede nieuws
Het minder goede nieuws is dat er niets tegen te doen is. Derealisatie en ook depersonalisatie (vaak gaan deze twee bewustzijnstoestanden hand in hand) kunnen we niet verhelpen omdat er iets aan de hand is waarop we als individu geen invloed hebben. We kunnen invloed uitoefenen via de mind op de mind, met betrekking tot hoe we het leven ervaren, echter wanneer het bewustzijn uit de mind is gevallen of door de mind heen is gebroken, kan de mind hier geen invloed op uitoefenen.
De mind wil graag terug naar de vertrouwde beleving en verzet zich tegen wat er gebeurt. Het maakt dat wat er gaande is – en wat niet weggaat door het niet te willen – alleen maar pijnlijker wordt. Dit verklaart ook waarom de gezondheidszorg wel de angst of depressie kan behandelen die hierbij kan komen kijken (met of zonder medicatie), maar de bewustzijnstoestand zelf onveranderd blijft. Depressie en angst vinden hun oorsprong in de mind, terwijl de oorzaak van derealisatie (en ook depersonalisatie) daarbuiten ligt.
"Wanneer we de wereld niet langer als zo solide en echt ervaren als we dat voorheen deden, zoals in de opsomming hierboven, ben je als het ware met je neus in dé Realiteit van het leven gevallen."
Het goede nieuws
Het goede nieuws is dat de beleving van een solide wereld zoals je die gewend was, bij de meeste mensen na verloop van tijd weer terugkomt. Dit kan minuten, uren, dagen, soms zelfs weken of jaren duren. Tegelijkertijd kan deze bewustzijnstoestand zich vaker herhalen en uiteindelijk een definitieve vorm van ervaren worden. Dit hoeft zeker niet zo te zijn, maar het kan wel. Toch weer minder goed nieuws in het geval je er graag vanaf wilt.
Ondanks dat, helpt het om deze nieuwe manier van het leven ervaren, beter te leren begrijpen. Het kan bijdragen aan ontspanning en helpt het idee doorbreken dat er iets mis is, wat weerstand veroorzaakt. Vervolgens is het van belang om begrip te krijgen van het proces waarin je terecht bent gekomen, zodat je het grotere plaatje begrijpt waarvan deze fase onderdeel is.
Heel goed nieuws
Waarmee we aangekomen zijn bij het hele goede nieuws. Dat is, dat er iets prachtigs aan de gang is wat je zou kunnen omarmen. Althans dat is mijn ervaring. Wanneer je eenmaal begrijpt wat deze bewustzijnstoestand veroorzaakt, wat het betekent, welke vrijheid hiermee gepaard gaat en waar het naartoe kan bewegen, gaat dat een stuk makkelijker.
Dit stuk is dan ook bedoeld om je in de eerste plaats gerust te stellen en je te laten weten dat je, zoals al eerder gezegd, helemaal okay bent. Ook al ervaar je dat misschien (nog) niet zo. Ten tweede is het bedoeld om bij te dragen aan begrip, zodat je tot ontspanning en verdieping kunt komen.
Wat is er aan de hand?
Wanneer we de wereld niet langer als zo solide en echt ervaren als we dat voorheen deden, zoals in de opsomming hierboven, ben je als het ware met je neus in dé Realiteit van het leven gevallen. Hoofdletter ‘R’. Niks geen derealisatie maar een eerste stap in realisatie van wat de werkelijkheid van ons bestaan is.
Jonge kinderen ervaren de wereld ook op deze manier voordat hun hoofd volgestopt wordt met ideeën over wat het leven is en hoe je het moet ervaren. Deze ideeën vormen in de loop der tijd filters in onze psyche, waardoor we het leven waarnemen. Het vormt onze perceptie van de realiteit. Vergelijk het met dat je zonder het te weten, een bril opgezet hebt gekregen met blauwe glazen. Omdat je niet weet dat je deze bril draagt, geloof je dat de wereld blauw is.
"We ontdekken onze diepste natuur, niet als een concept, filosofie of levensstijl maar als een werkelijkheid. Het is leven in een ander paradigma."
Bewustzijn zonder filter
Kort gezegd, wanneer je deze bewustzijnstoestand ervaart, betekent dit dat je de wereld niet langer waarneemt via de geconditioneerde psyche. Uiteraard is je geconditioneerde psyche er nog steeds, maar je waarneming wordt er niet langer door gefilterd en dus ook niet door bepaald. Je neemt direct waar, waardoor je ziet dat het leven ‘gemaakt’ is van puur bewustzijn. Omdat bewustzijn geen soliditeit kent, ervaar je het als ‘niet echt’, vergeleken met hoe je de wereld eerder beleefde. Toen zag je het leven als materie via de perceptie van je geconditioneerde psyche die bewustzijn niet kan herkennen. Tegelijkertijd is er misschien een diep weten dat dit echter is dan hoe je het voorheen beleefde.
Vrij van geconditioneerde filters
Je ervaart nu, of beter gezegd, het bewustzijn ervaart nu vrij van de geconditioneerde filters. Bewustzijn is het materiaal waarvan al het leven gemaakt is, inclusief wijzelf en onze ervaringen. Het is pure intelligentie. Als je het metaforisch zegt dan is het God die al het leven bij elkaar droomt. Net zoals wij dat doen in onze dromen ’s nachts. De plaatsen, mensen en al het andere wat we dan ervaren in die dromen lijkt heel echt te gebeuren. Maar alles speelt zich slechts af in ons bewustzijn terwijl we nergens naartoe gaan en gewoon in bed liggen.
Net zoals je ’s morgens wakker wordt uit een droom, ben je nu ook wakker geworden uit de droom die voorheen zo echt leek. Het is de droom van de individuele psyche, geconditioneerd door ons persoonlijke verleden. Eigenlijk, door deze nieuwe bewustzijnstoestand niet te willen, zeg je dat je weer terug wilt naar dromenland. Dat is niet fout of goed, maar net zoals we onze nachtelijke dromen niet altijd kunnen voortzetten nadat we wakker zijn geworden, lukt dat hier ook niet.
Ontwaken uit de geconditioneerde mind
In de wereld van Non-Dualiteit, Advaita, Boeddhisme en andere serieuze spirituele tradities die zich richten op het willen kennen en leven van de waarheid van ons bestaan, wordt dit het ontwaken van de mind genoemd. Het is het ervaren van een volgend paradigma. Naast het ontwaken van de mind is er ook een ontwaken van het hart en van het buikgebied. Dit laatste is aan de hand bij depersonalisatie en gaat vaak gepaard met het ontwaken van de mind. Deze drie centra van ontwaken laten verschillende kwaliteiten van de realiteit zien. Een ontwaken van de mind is dus nog geen volledige realisatie van de realiteit.
Wanneer de mind ontwaakt, ervaren we ons bestaan en het leven op een compleet andere manier. Dit vraagt eigenlijk om een opnieuw opgroeien. Een sprong in menselijke evolutie als onderdeel van het proces van innerlijke bevrijding. Bevrijding van het ego-bewustzijn ofwel spirituele verlichting. Dit is waar onze ware natuur, Spirit ofwel het leven, vrij is van de geconditioneerde psyche ofwel ons persoonlijke verleden en het mentale leed wat daarmee gepaard gaat. We ontdekken onze diepste natuur, niet als een concept, filosofie of levensstijl maar als een werkelijkheid. Het is leven in een ander paradigma.
"Wanneer het hart ontwaakt, ervaren we de schoonheid en het wonder van het leven. Het is het zien dat al het leven betekenisvol is. Heilig zelfs."
De ontwaakte mind
Terug naar de drie punten van ontwaken zodat je de bewustzijnstoestand waarin je je bevindt in een groter perspectief kunt plaatsen. Wanneer de mind ontwaakt uit de trance van de geconditioneerde mind, zien we de realiteit zoals die werkelijk is. We zien dat alles leegte is, maar niet leeg zoals een lege kast. Het is een volle leegte want het is leegte als vorm. Ontwaakt zijn uit de mind betekent helder zijn op het materiaal waarvan het leven gemaakt is en dit herkennen als leegte. Het is ook de ontdekking dat gedachten, in de zin van oordelen en overtuigingen, geen wortels hebben in de realiteit. Ook die worden als leeg herkent, dat wil zeggen dat doorzien wordt dat ze niet meer zijn dan een persoonlijke kijk op het leven en geen ultieme waarheid bevatten. Zodra je je dat realiseert, heb je nog steeds je persoonlijke kijk op het leven, maar je identificeert je er niet langer mee.
Doordat je je niet langer identificeert met je gedachten, raak je niet meer van streek of geïrriteerd als iemand het niet met je eens is. Het maakt dus vrij. Je bent je bewust dat alle ideeën en gedachten slechts een relatieve waarheid zijn. Echter, de éne gedachte is wel meer waar dan de andere en hoe verder gedachten, verwijderd zijn van de realiteit, hoe meer leed en conflict ze vroeg of laat te weeg brengen wanneer we die gedachte geloven. Dit komt doordat je, geïdentificeerd met deze onware gedachten, in botsing komt met de realiteit. De realiteit is namelijk gebaseerd op fundamentele waarheid, die zich uit als liefde voor het leven, en samengaat met vrijheid en vrede. Bewijs? Kijk naar alle chaos en conflict in de wereld, veroorzaakt doordat we ver af zijn komen te staan van deze basiskwaliteiten. En aangezien we het leven zijn, staan we dan ook veraf van onszelf.
Overigens staan je praktische gedachten hier los van. Met praktische gedachten bedoel ik de gedachten die je nodig hebt om je leven vorm te geven, zoals bijvoorbeeld het weten waar je je huissleutels hebt gelaten. Of wie je moet bellen voor een bepaald project. Waar we het hierover hebben zijn je meningen en ideeën en de gedachten in de vorm van verhalen die we onszelf vertellen; wat we vinden van het leven, wat had moeten zijn en wat niet zo had moeten zijn.
Het ontwaken van het hart
Wanneer het hart ontwaakt, ervaren we de schoonheid en het wonder van het leven. Het is het zien dat al het leven betekenisvol is. Heilig zelfs. Goddelijk zou je het ook kunnen noemen. Een klassieke uitdrukking is: 'het ware gezicht van God in alles en iedereen zien'. Wat je dan ervaart is onvoorwaardelijke liefde voor het leven. Voor alles en iedereen. Doordat we voelend zien dat alles en iedereen Dat is. Jouw ik, is het ik van ieder ander en blijkt een 'Universeel Ik' te zijn. Oneindig veel andere verpakkingen met dezelfde essentie. Het is wat eenheidsbewustzijn wordt genoemd.
Ondanks dat we allemaal hetzelfde Ik delen en er onvoorwaardelijke liefde is voor al het leven, vind je niet alles en iedereen even leuk of aardig. Je hebt nog steeds je persoonlijke voorkeur want je bent ook nog steeds mens. Echter deze liefde gaat zo veel dieper dan al het persoonlijke. Je ontdekt dat je een hekel aan iemand kunt hebben er er tegelijkertijd liefde is voor die persoon is. Een enorme paradox. De hekel heeft namelijk betrekking op iemands gedrag wat voortkomt uit persoonlijke conditionering. De liefde heeft betrekking op de essentie. Of het nu een boom is, een koe, een kat of je buurman. Het is een voelend weten dat alles en iedereen Dat is wat we zelf ook zijn. Het is het hart van compassie wat ervaren wordt en begrip en liefde ervaart voor alles wat leeft. Het leven heeft nu eenmaal de eigenschap om verschrikkelijk veel van zichzelf te houden. Je kunt het niet uitzetten al zou je willen, wat niet zo is. Het ontwaken van het hart is waar de ‘juice’ in ons bestaan komt; de vreugde en liefde van het leven, voor het leven. De volheid wat zich in ons dagelijkse bestaan vooral uitdrukt als een onderstroom van tevredenheid en je vervuld voelen. Het is wat we vroeg of laat ervaren als ‘ontbrekend’ zolang we leven in het ik-bewustzijn of in de toestand waarbij alleen de mind of het buikgebied ontwaakt is.
“Het is een enorme verschuiving van betekenis vinden in de wereld van ogenschijnlijke materie naar betekenis vinden in het wonder dat het leven als uitdrukking van Oneindig Bewustzijn is.”
Het ontwaken van het buikgebied
Wanneer het buikgebied ontwaakt, valt de fysieke verkramping die huist in dit gebied -duidelijk voelbaar wanneer we bijvoorbeeld nerveus zijn- weg. Deze verkramping was de fysieke beleving van weerstand tegen het leven en veroorzaakte de ervaring los te staan van het leven waardoor het leek alsof we in relatie stonden met het leven. Een vorm van 'ik en al het andere'.
Wanneer deze verkramping oplost, ervaren we niet langer te bestaan als een solide ‘ik’; een centrum dat in een lichaam gelokaliseerd is. We kunnen onszelf nergens meer vinden omdat ons werkelijke ‘Ik’ alles en overal is. Het centrum wat eerst in een lichaam leek te wonen is dus overal en daarom ervaren we het niet langer.
Oneindig Bewustzijn wat zich uitdrukt in vorm als het leven. Wie of wat we zijn, onze diepste essentie is Oneindig Bewustzijn. Het is onaantastbaar en eeuwig en ervaart het leven via het menszijn. Ons lichaam is dus onze Avatar. Wanneer we realiseren Oneindig Bewustzijn te zijn, ervaren we vrij te zijn van het leven en daardoor zijn we als mens vrij om te leven. Dit is de ultieme vrijheid, voorbij wat de mind kan bevatten.
Echter, wanneer de mind zich blijft verzetten zoals vaak bij depersonalisatie het geval is, blijft het lichaam stress genereren en wordt deze vrijheid niet ervaren.
Cirkelrond ontwaken
Dit is een hele beknopte beschrijving van wat het betekent om 'cirkel-rond' te ontwaken. Het is het samenkomen van het menszijn en Spirit waardoor beide fenomenen overstegen worden. Voor Spirit ofwel het leven is er geen grotere vreugde dan bewust te zijn van wat het Zelf is en dit te ervaren en tot uitdrukking te brengen in het menselijke bestaan. Vergis je niet door te denken dat dit je als mens heel 'bijzonder' maakt; je wordt er juist meer mens van dan ooit tevoren. Wanneer we voorbij de mind ervaren wordt het leven een enorme paradox. In beleving voelt het echter heel natuurlijk, sober en echt.
Hoe nu verder?
Of je het nu wilt of niet, je bent door het leven op het zogenoemde spirituele pad gezet. Misschien leek het veroorzaakt te zijn door het gebruik van Marihuana, enorme stress, trauma, of kwam het plotseling zonder enige aanwijsbare aanleiding. Wat de oorzaak ook is, zo is je leven verlopen en dat is waar Spirit, ofwel het Leven, door het geconditioneerde denken heen is gebroken.
Aangezien we niet weten of de wereld die gemaakt lijkt van solide elementen nog terugkomt, kan de volgende stap je helpen om tot ontspanning te komen. Het is de simpele realisatie dat wat je nu ervaart, altijd al de realiteit was. Ook al ervoer je dat eerder niet zo en ook al zou je willen dat het anders was. Het komt neer op de acceptatie dat de realiteit anders in elkaar zit dan je altijd had gedacht.
Het leven lijkt misschien betekenisloos
Nu je ziet dat het bestaan leeg is, kan het zijn dat je het leven misschien als betekenisloos ervaart. Bedenk dan dat dit is hoe de mind het interpreteert. Het kan de diepte en schoonheid die deze leegte is niet herkennen wanneer het hart nog niet ontwaakt is. Het ziet deze leegte als een eindeloos niets waardoor het niets meer heeft om aan vast te houden of naar te streven. Het kan daar behoorlijk somber van worden omdat het gewend was doelen achterna te jagen die nu ook als leeg worden ervaren.
Vertrouw op het proces
Het is belangrijk om te beseffen dat dit geen eindfase is. Het helpt om je mind te onderwijzen in wat er aan de hand is, bijvoorbeeld door erover te lezen. Er zijn genoeg boeken geschreven over dit onderwerp.
Wanneer je het proces vertrouwt en meebeweegt, wat begint met je te ontspannen in deze nieuwe situatie, kan er een volgende deur opengaan. Een deur waardoor betekenis en warmte deze nieuwe manier van het leven ervaren binnen kan stromen.
Dit proces is een enorme verschuiving: van betekenis vinden in de wereld van ogenschijnlijke materie naar betekenis vinden in het wonder dat het leven als uitdrukking van Oneindig Bewustzijn is.
- door: Angelique Romeijn - Origin Therapie